Gündemin değişmeyen konuları dolar bugün kaç oldu ve dolar yükselir mi, düşer mi? Peki gündemden hiç düşmeyen bu dolar mevzusu akıllara şu soruyu da getirmiyor mu: Dolar banknotları nedir, kaç çeşit dolar vardır, en yüksek dolar banknot hangisi?
Biliyorsunuz ki dünyanın en güçlü ve geçerli para birimi Amerikan Dolarıdır. Geçmişe bakacak olursak, daha yeni yeni güçlenen Amerikan devleti ilk olarak 1700’lü yılların sonlarında İngiltere’ye savaş açtı. Bunu akabinde silah almak için dolar banknotlarını bastılar.
Savaş uzadıkça o kadar çok dolar basıldı ki o dönemde değersiz bir kağıt parçası olarak görülmeye başlandı.
Başlarda ABD bankaları devletten bağımsız olarak dolar basmaya başlamıştı. Bunu günümüzdeki kripto paralar gibi düşünebiliriz. Yani bağımsız para piyasası olarak diyebiliriz.
O dönemlerde basım maliyetlerini düşürmek için en ucuz mürekkep kullanıldı. Doların yeşil renkte olmasının sebebi de budur. Ayrıca dolar kâğıttan değil keten ve pamuktan üretilen özel kağıtlara basılmaktadır. Linter denilen bu maddenin yapısında %25’i keten, %75’i pamuk kullanılır.
Dolar Çeşitleri
Amerika ve İngiltere savaşı sonrası devletler birleşti ve dolar tek elden devletin federal bankaları tarafından basılmaya başlandı.
Birinci ve ikinci dünya savaşı sonrası değer kaybetmeyen, aksine değeri yükselen tek para birimi Amerikan doları oldu. Bunun sebebi o dönemlerde ülke topraklarında savaş olmayıp üretimin devam ediyor olmasıdır. Böylelikle Amerikan menşeili ürünlere talep arttı.
Hal böyle olunca ekonomik buhrana giren Avrupa ülkeleri, Amerika’ya borçlanmaya başladı. Bunun sonucu olarak da Dolar talep ve itibar artışı yaşadı.
Başlarda altın karşılığı basılan dolar 1950’lerde petrol karşılığı basılmaya başlandı. Hiç dikkat ettiniz mi pek çok petrol ülkesinin bünyesinde bir Amerikan üssü bulunur.
Amerika bu ülkelerin askeri güvenliğini sağlayadı. Bunu karşılığında da petrol satışlarının dolarla satılması karşılığında taahhütler aldı.
İşte Dolar böylelikle tüm dünyada egemenliğini kurdu, en güçlü ve geçerli para birimi oldu.
Doların tarihinden kısaca bu şekilde bahsedebiliriz. Tüm bu detayları biliyor olmanız, konunun girizgahı açısından önemli olduğunu düşünüyorum.
Peki kaç çeşit Amerikan dolar banknotu var? Yazımın ilerleyen bölümlerinde, Amerikan doları banknotları hangileri, hangi tarihlerde basıldı ve diğer dolar banknotları ve ülkeleri hakkında pek çok detayı bulabileceksiniz.
Tedavüldeki Dolar Banknotu Çeşitleri:
- Amerikan Doları Banknotları
- Avustralya Doları Banknotları
- Bahama Doları Banknotları
- Barbados Doları Banknotları
- Bermuda Doları Banknotları
- Belize Doları Banknotları
- Brunei Doları Banknotları
- Cayman Adaları Doları Banknotları
- Doğu Karayip Doları Banknotları
- Fiji Doları Banknotları
- Guyana Doları Banknotları
- Hong Kong Doları Banknotları
- Namibya Doları Banknotları
- Kanada Doları Banknotları
- Liberya Doları Banknotları
- Jamaika Doları Banknotları
- Singapur Doları Banknotları
- Solomon Adaları Doları Banknotları
- Surinam Doları Banknotları
- Trinidad ve Tobago Doları Banknotları
- Yeni Zelanda Doları Banknotları
- Yeni Tayvan Doları Banknotları
Amerikan Doları Banknotları
Yukarıda bahsettiğim üzere 1700’lü yılların sonralarına doğru ilk kez basılan Amerikan doları banknotlarının günümüze kadar pek çok çeşidi oldu.
Tedavülden kaldırılan dolar banknotlar, günümüzde geçerliliği olmayan banknotlardır. Ancak şimdilerde en çok kullanılan ve yaygınlaşan 50 dolar ve 500 dolar banknotlarıdır. Bu konuyu daha da derinleştirirken tedavüldeki en büyük dolar banknotu hangisi olduğunu da öğrenmiş olacaksınız.
1 Dolar Banknotu
1 dolar banknotunun üzerinde Amerika Birleşik Devletleri’nin ilk başkanı George Washington’u görüyoruz. Arka yüzünde ise Birleşik Devletler Mührü yer alıyor. İlk basımı 1929 tarihinde başlanmıştır.
1 dolar en çok kullanılan ve en düşük değere sahip banknotlardan birisidir. En çok elden ele dolaşımı olan bir dolar, aşınma ve yıpranma nedeniyle en çok 5-6 yıl ömrü olduğu belirtiliyor.
1 dolar hala tedavülde olan en düşük değere sahip Amerikan dolarıdır.
Ayrıca 1 doların madeni olanı da mevcuttur fakat fazla yaygın değildir.
2 Dolar Banknotu
2 dolar banknotunun üzerinde Amerika Birleşik Devletleri’nin üçüncü başkanı Thomas Jefferson’u görüyoruz. Amerikan bağımsızlık bildirgesinin asıl yazarı olan Thomas Jefferson Amerika’nın kurucu babaları arasından en önemlileri arasında kabul edilir.
Arka yüzünde John Trumbull tarafından Bağımsızlık Bildirgesi’nin kabulünün resmedildiği sahne bulunuyor.
2 dolar tedavüldeki en küçük dolar banknotları arasında yer alsa da kullanımı fazla yaygın değildir. O yüzden oldukça nadir bulunur.
5 Dolar Banknotu
5 dolar resmi banknotunun üzerinde Amerika Birleşik Devletleri’nin on altıncı başkanı Abraham Lincoln’ü görüyoruz. Ülkede köleliği bitirmiştir. Amerika başkanları arasında önemli bir yere sahip olan Abraham Lincoln bir suikast sonucu yaşamını yitiren ilk ABD başkanıdır.
5 dolarlık banknotların arka yüzünde Lincoln Anıtı bulunur.
10 Dolar Banknotu
10 dolar banknotunun üzerinde Amerika Birleşik Devletleri’nin bir başkanı değil, ilk maliye bakanı olan Alexander Hamilton’u görüyoruz. Bu isim Amerikan dolarının basılmasında önemli bir rol oynamıştır.
10 dolarlık banknotların arka yüzünde ABD Hazinesi’nin fotoğrafı bulunur.
20 Dolar Banknotu
20 dolar banknotunun üzerinde Amerika Birleşik Devletleri’nin yedinci başkanı Andrew Jackson’u görüyoruz.
20 dolarlık banknotların arka yüzünde Beyaz Saray’ın resmi bulunur.
Burada bonus bir bilgi vermek istiyorum. Kalpazanların en çok basmayı tercih ettikleri dolar banknotu 20 dolardır. Hatta bu konuda o kadar iyilerdir ki orijinalinin basımın dan daha iyi iş çıkarırlar.
50 Dolar Banknotu
50 dolar banknotunun üzerinde Amerika Birleşik Devletleri’nin on sekizinci başkanı Ulysses S. Grant’’ı görüyoruz. Kendisi askeri başarıları dolayısıyla Amerikan başkanı olarak atanmış ve Amerika’nın iç savaşlarına çözümcü müdahaleler ile yaklaşmış önemli bir ABD başkanıdır.
50 dolar banknotu arka yüzünde Amerika Birleşik Devletleri’nin başkent resmi bulunur.
100 Dolar Banknotu
100 dolar banknotunun üzerinde meşhur Benjamin Franklin’i görüyoruz. Kendisi bir Amerikan başkanı değildir. Bir mucit olan Benjamin Franklin, yazarlık, felsefe ve yayımcılık alanında çalışmalar yapmıştır ve ABD’de en önemli insanlar arasında yerini almıştır.
Arka yüzünde ise 1929’den beri, Philadelphia şehrindeki Independence Hall (bağımsızlık Salonu) yer alıyor.
Yeni 100 dolar banknotu için ayırt edici detay bir bilgi vermek istiyorum. Üzerinde Amerikan başkanı olmayan iki banknottan birisi ve arka yüzünün tasarımında ise Washington DC dışında bir binaya yer verilmesidir.
100 dolar en yaygın kullanılan dolar banknotları arasındadır. Yayınlığı ve elden ele dolaşımı nedeniyle dayanıklılığı 1 dolarla hemen hemen aynı sürelerdedir.
500 Dolar Banknotu
1934-1945 yılları arasında tedavülde olan 500 dolar banknotu üzerinde 25. Amerika Birleşik Devletleri Başkanı William McKinley’i görüyoruz.
500 dolar banknot tedavülde, fakat kullanımı o kadar da yaygın değil ve piyasada çok az miktarda var. Genellikle para koleksiyoncular nadir bulunan bu banknotu değerinin çok üstüne satarak kar elde etmektedir.
1000 Dolar Banknotu
1000 dolar banknotu üzerinde 22. Ve 24. Amerika Birleşik Devletleri Başkanı Grover Cleveland’ı görüyoruz. 1969 yılına kadar kullanılan olan 1000 dolar banknotu günümüzde tedavülden kalkan dolar arasında olduğunu görebiliriz.
5000 Dolar Banknotu
Bir başka tedavülde olan fakat çok yaygın kullanılmayan dolar banknotu ise 5000 dolar. Bu banknotun üzerinde Amerika Birleşik Devletleri’nin dördüncü başkanı James Madison’u görüyoruz. Tasarımın arka yüzünde, o zamanki General George Washington’un 23 Aralık 1783’te Kıta Ordusu Başkomutanlığı görevinden istifa edişinin resmedilmesini görebilirsiniz.
Günümüzde kullanımı yaygın değildir. Tıpkı 500 dolar gibi 5000 dolarlık banknotlarda koleksiyoncular tarafından toplanmakta ve değerinin çok üzerine meraklılarına satılmaktadır.
10.000 Dolar Banknotu
1918’de basılan 10.000 dolar banknotu nadir bulunur. Banknotun ön yüzü de size tanıdık gelmeyebilir. Bu banknotta, 1861’den 1864’e kadar Başkan Lincoln’ün Hazine Sekreteri olarak görev yapan Salmon P. Chase’i görüyoruz. Tasarımın arkası, Kuzey Amerika’da özgürlük için yelken açan Hacıların gemiye binişinin resmedilmiş hali gösteriliyor.
100000 Dolar Banknotu
100.000 dolar banknotu, Altın sertifikası olarak basılmış bir banknottur. Yalnızca Federal Rezerv Bankaları arasında resmi işlemler için kullanılır. Yani halkın kullanımına açık bir dolar banknot türü değildir. Yine de neticede en büyük dolar banknotu hangisi sorunun cevabı 100000 dolar banknotudur dersek yanlış bilgi vermiş olmayız.
100.000 dolarlık banknotun ön yüzünde Amerika Birleşik Devletleri’nin 28. Başkanı Woodrow Wilson’u görüyoruz.
Günümüz şartlarında ise elektronik ortamlarda para transferlerinin gelişmiş olması 100.000 dolarlık banknotların kullanımını oldukça azaltmıştır.
1.000.000 Dolar Banknotu
Bir prestij parası olan 1.000.000 dolar banknotu 1998 yılında basılmıştır. Fakat tedavülde olan bir para değildir. Bugüne kadar basılmış en büyük dolar banknotu 2022‘de hala 1.000.000 dolardır.
Diğer Dolar Banknotları
Amerika dışında resmi para birimi dolar olan birçok ülke vardır. Bu noktada hangi ülkeler dolar kullanır sorusunun cevabını detaylı bir şekilde bulacaksınız.
Ayrıca dolar endeksi nedir diye merak ediyorsanız blog yazıma göz atmanızı tavsiye ederim.
Avustralya Dolar Banknotları
Avustralya’da 1966 yılından bu yana kullanılan para birimidir. Genelde dolar simgesi ($) ile kısaltılır fakat ayırt edilmesi için A$, $A, $AU veya AU$ yazılarak şeklinde alternatiflerle de yazıldığını görürüz.
Dünya ekonomisine baktığımızda Amerikan doları, Euro, İngiliz sterlini, Japon yeni ve Kanada dolarından sonra en çok işlem gören paralardan birisidir. Nereden bakarsanız %4-5’lik bir bölümünü temsil ettiği belirtilmektedir.
Ayrıca Christmas Adası, Cocos Adaları, Norfolk Adası ve bağımsız Pasifik Ada ülkeleri Kiribati, Nauru ve Tuvalu’nun para birimidir.
Barbados Dolar Banknotları
Barbadosta 1935 yılından bu yana kullanılan para birimidir. Genelde dolar simgesi (“$”) ile kısaltılsa da diğer dolar bazlı paralardan ayırt edilmesi amacıyla Bds$ şeklide kısaltma uygulandığını da görüyoruz.
Barbados doları Barbados Merkez Bankası tarafından basılan dolar banknotları ve madeni paralar şu şekilde:
- Madeni para: 1, 5, 10, 25 cent; $1
- Kâğıt para: $2, $5, $10, $20, $50, $100
Brunei Dolar Banknotları
Brunei sultanlığı 1967 yılından bu yana Brunei doları kullanılıyor. Bruei doları, piyasa sabit döviz kuru Singapur doları ile birebir aynı değerdedir. Bunun nedeni Singapur’un Brunei’in ana ticaret ortağı olmasıdır.
Uluslararası para birim kodu BND şeklindedir. Fakat karşımıza dolar işareti kısaltması ile de çıktığını görebiliyoruz.
Fiji Dolar Banknotları
Fiji’de 1969 yılından bu yana Fiji doları kullanılıyor. Uluslararası para birim kodu FJD dir. Dolar işareti ile kısaltıldığı gibi FJ$ şeklinde alternatif kısaltma ile dolar bazlı diğer para birimlerinden ayrılması sağlanır
Ayrıca Fiji doları, 1867 ile 1873 yılları arasında da kullanılmış bir para birimidir.
Fiji dolar banknotları 2, 5, 10, 20, 50, 100 dolar şeklindedir.
Guyana Dolar Banknotları
1839 yılından bu yana Guyana ülkesinin kulandığı para birimidir. Dolar işareti $ ile kısaltılsa da ayırt edilmesi işin GY$ şeklinde kıslaıldığını da görüyoruz.
Ayrıca bu ülke de enflasyon kaynaklı cent kullanılmıyor. En küçük para birimi 1 GY$ şeklindedir.
Jamaika Dolar Banknotları
Jamaika’da 1969′ yılından bu yana Jamaika doları kullanılıyor. Dolar işareti ile kısaltılsa da diğer dolar bazlı paralardan ayırt edilmesi için JA$ şeklinde kısaltmalar da görebiliyoruz.
Jamaika doları 1, 10, 25 cent ve $1, $5, $10, $20, $50, $100, $500, $1000 şeklinde piyasa da yayılımda ve kullandadır.
Kanada Dolar Banknotları
Kanada Doları 1858 yılından günümüze kadar Kanada’da kullanılan para birimidir. Diğer dolar bazlı paraladan ayırt edilebilmesi için C$ Şeklinde kısaltılır.
Abd ve Kanada arasındaki ithalat ve ihracatın çok büyük bir bölümünün yapılması sebebiyle Kanada için en önemli çapraz kur ABD dolarıdır.
Kanada doları 1, 10, 25 cent ve $1, $5, $10, $20, $50, $100 şeklinde piyasada dolaşımda ve kulandadır.
Singapur Dolar Banknotları
Singapur doları, 1967 yılından bu yana Singapur’un resmimi dolar para birimidir. Singapur doları $ işareti ile ya da diğer dolar bazlı para birimleri ile karışmaması için S$ şeklinde gösterilir.
Singapur doları $1, $5, $10, $20, $50, $100, $ 500, $1.000, $10.000 banknotları tedavüldedir.
Surinam Dolar Banknotları
Surinam Cumhuriyeti, 2004 yılından bu yana Surinam Dolarını, resmi para birimleri olarak kullanıyor. İlk zamanlar madeni paralar piyasaya sürüldü. Bank of Canada’nın yaşadığı problemler nedeni ile kağıt dolar banknotların piyasaya sürülmesi 2 ay kadar gecikti.
Trinidad ve Tobago Dolar Banknotları
Karayip ülkesi olan Trinidad ve Tobago resmi para birimi olarak dolar kullanan ülkelerinden birisidir. Trinidad ve Tobago doları diğer dolar bazlı paralardan ayrıştırmak için TT$ şeklinde kısaltıldığı görülür.
Yeni Tayvan Dolar Banknotları
Yeni Tayvan doları ya da sadece Tayvan doları, Tayvan’da kullanılan resmî para birimidir. TWD$ şeklinde kısaltılarak diğer dolar bazlı para birimlerinden ayrılması sağlanmıştır.
Yeni Zelanda Dolar Banknotları
Yeni Zelanda Doları uluslararası para birimi kodu NZD olan Yeni Zelanda’da kullanılan resmi para birimidir.
Yeni Zelanda doları ayrıca Cook Adaları, Niue, Tokelau ve Pitcairn Adaları’nda da dolaşımdadır.
Normal gösterimi $ işaretiyle olsa da diğer dolar para birimlerinden ayırmak için NZ$ olarak da gösterilmektedir.
Dolar Banknotları ile İlgili Sıkça Sorulan Sorular
Dolar banknotları hakkında akıllarda pek çok soru işareti kalabiliyor. Peki en güncel bilgi hangileri? Zaten yukarıda da dolar banknotlarını, en yüksek kaç dolar var, en büyük dolar banknot ve dolar banknot çeşitlerini anlattım.
Gelin diğer en sık sorulan soruları birlikte inceleyelim.
Hangi Ülkeler Amerikan Doları Kullanıyor?
Amerika dışında remi para birimi Amerikan doları olan kullanan pek çok ülke vardır.
Bunlar ;Panama, Amerikan Samoas, Bonair, Ekvador, Doğu Timor, El Salvador, Guam, Haiti, İngiliz Hint Okyanusu Territesi, Kuzey Mariana Adaları, Marshall Adaları, Mikronezya Federe Devletleri, Palau, Porto Riko, Turks ve Caicos Adaları ve Virgin Adaları’dır.
Tedavüldeki Dolar Banknotları Nelerdir?
Amerikan dolar banknotlarının tedavülde olan banknotları $1, $5, $10, $20, $50 ve $100’dır.
Çok nadirde olsa $ 500 doları da piyasa dolaşımında görebiliriz.
Eski Dolar Banknotları Tedavülde Mi?
Eski dolar banknotları tedavüldedir. Bunları eski 50 dolar, eski 20 dolar ve eski 10 dolar olarak sıralayabiliriz.
Ancak sadece eski 100 dolar tedavülde değildir.
