Forex ve borsada formasyon nedir? Formasyon ne demek? Bu yazımda borsa formasyon nedir konusunu ele aldım. Forex piyasalarında da formasyon konusu oldukça önemli. Bu nedenle yatırımcıların işlemler yaparken formasyonlar hakkında bilgi sahibi olmaları gerekiyor.
Teknik analiz formasyon konusu işlem yaparken dikkate alması gereken konular arasındadır. Teknik analiz stratejisi belirlerken en çok kullanılan yöntemlerden biri de Forex formasyonları olmaktadır.
Teknik analiz formasyonları ile yatırım araçlarının geçmiş fiyat hareketlerine bakılarak ileride oluşabilecek fiyatlar tahmin edilebilir. Grafikler teknik olarak incelenirse trendlerin hangi yönde ilerleyeceği bilgisi öngörülebilir hale gelir. Bu nedenle formasyonlar teknik analizde kritik bir role sahiptir.
Fakat formasyonların her zaman başarılı şekilde fiyat hareketlerini bizlere vereceğinin garantisi yoktur. Bu nedenle de teknik analiz formasyonları temel analizle desteklenmelidir. Temel analiz yazımda da belirttiğim gibi önemli verilerin açıklanması, siyasi gelişmeler, faiz kararları gibi etmenler ekonomik takvim ile takip edilerek bu doğrultuda bir işlem stratejisi belirlenmelidir.
Forex formasyonları olarak da kullanılabilen borsa formasyonlarını kendiniz için geliştirebileceğiniz işlem stratejisinde nasıl kullanabileceğinize dair bilgiler vereceğim. Formasyonların nasıl işlediğini bilmek önemli olsa da işlemlerinizde nasıl kullanacağınızı bilmeniz size daha faydalı olacaktır.
Forex ve borsa formasyonları, bazı yatırımcılar tarafından fiyat formasyonları olarak da bilinmektedir. Ben bu yazımda sizlere formasyonları iki farklı grup halinde sunacağım. Bu formasyonlar, trend devam formasyonları ve trend dönüş formasyonlarıdır.
Yazımda, sizlere en çok faydasının dokunacağını düşündüğüm formasyonları bulabileceksiniz. Eğer formasyonlar hakkında sormak istedikleriniz varsa ya da eklememi istediğiniz bir formasyon varsa bana yorum olarak iletebilirsiniz.
Şimdi gelin formasyon nedir sorusunun cevabını vererek başlayalım. Daha sonra da formasyon çeşitleri hakkında detayları inceleyeceğiz.
Formasyon Nedir?
Bir yatırım aracının fiyatını gösteren grafikte fiyatların ilerleyen dönemde nasıl ilerleyeceğini bizlere görsel, şekilsel olarak sunan oluşumlara formasyon denir. Formasyon aynı zamanda çok sayıda öğenin belirli bir düzlem üzerinde birbiriyle uyumlu olarak bir şekil oluşturması anlamına da gelmektedir.
Teknik analizin temelinde formasyonlar vardır. Bir grafik üzerindeki fiyatların hareketleriyle oluşan ayırt edici görsellerdir. Bu nedenle teknik analiz için formasyonlar olmazsa olmazdır.
Borsa formasyonları ele alınırken hacimden faydalanılmalıdır. Sonrasında ise ortaya çıkan formasyonlar nasıl kullanılmalıdır sorusunun cevabı aranır. Teknik analiz genel olarak bir trend oluşumunu tahmin etme aracı olduğundan formasyonlar da fiyat hareketlerindeki eğilimleri bulmaya yarar.
Grafikte oluşan şekiller, arz ve talepteki miktarları birleştirerek bizlere alış ve satışların görsel sunumunu verir. Formasyonlar bizlere ayılar ve boğalar arasındaki bitmek bilmeyen savaşın analizini yapmanın yollarını gösterir. Piyasa şartlarında hangi tarafta olmanın kazançlı olacağını formasyonlar sayesinde öğrenebiliriz.
Bir grafikte oluşan formasyonların tespitinden sonra teknik analizde önemli iki terim olan destek ve direnç noktalarını da iyi belirlemek gerekmektedir. Destek ve direnç bölgeleri tespit edildikten sonra işlemler buna göre açılmalıdır.
Doğrusal olmayan yani belirli bir yol izlemeyen trendlerin belirlenmesinde teknik analiz formasyonları yatırımcıların elinde bulunan önemli bir yardımcı veridir.
Geçmişteki grafiklerde oluşmuş borsa formasyonları incelenerek fiyatların nasıl bir seyir izleyeceğini tahmin etmek mümkündür. Herhangi bir trendin değişip değişmeyeceğini ve fiyatların nasıl bir alanda kalabileceği ile ilgili bizlere görüş sağlayan formasyonlar, teknik analizin kritik noktalarıdır.
Teknik analiz yöntemi ile yatırımcılar geçmişteki fiyat hareketlerini inceleyerek gelecekteki muhtemel fiyatları tahmin edebilme gücünü ellerinde bulundurur. Bunu da fiyat formasyonları sayesinde başarır.
Şimdi gelin formasyon çeşitlerinden olan trend devam formasyonları ile devam edelim.
Trend Devam Formasyonları Nelerdir?
Tanım olarak, fiyat sıkışıklığının ardından trendin yani fiyat eğiliminin bir önceki trend ile aynı şekilde ilerleyeceğini gösteren formasyon türüne trend devam formasyonları denir. Trend devam formasyonları olarak nitelendirilenler üçgenler, bayraklar, dikdörtgenler ve flamalar şeklindedir.
Bu formasyon türüne aynı zamanda sıkışma formasyonları da denir. Yatırım araçlarının fiyatları trendin içinde kalır ancak bazı zamanlar sıkışmalar oluşur. Yön arayışına giren fiyatlar kimi zaman arz ve talep dengelendiğinde duraksamalar yaşar.
Bu duraksamaların ardından arz talep dengesi bozulur ve piyasalarda volatilite artarken sert fiyat hareketleri meydana gelir. Teknik analiz kullanan yatırımcılar fiyatın hangi trend ile devam edebileceğini anlayabilmek için trend devam formasyonları kullanır.
Kısaca mevcut trendin devam ettiğini grafik üzerinde bizlere gösteren oluşumlar olarak da tanımlayabiliriz.
Teknik analiz kullanan yatırımcıların fiyatların aynı trend üzerinden devam edeceğini belirtmek için kullandıkları devam formasyonları vardır. Aşağıda sizler için en çok kullanılan devam formasyonların ele aldım.
Üçgen Formasyonları
Bir yatırım aracının fiyatında giderek sıkışma görülüyorsa grafikte bir üçgen oluşur. Üçgen formasyonları olarak nitelendirilen üç farklı formasyon vardır. Bunlar azalan, artan ve simetrik formasyonlardır.
Üçgen formasyonlara özellik olarak fiyatın gideceği yönü önceden belirtemez. Fakat fiyat üçgeni kırdıktan sonra yönünü rahatlıkla belli eder.
Üçgen formasyonu bizlere döviz çiftlerinin veya hisse senetlerinin fiyatlarındaki oynaklığın dar bir alana sıkışmasını ifade eder. Bu da alışlar ve satışlar arasındaki mücadelenin ne kadar sıkı olduğunu grafik üzerinde gösterir.
Üçgen formasyonları devam formasyonu olarak nitelendirilir. Bu nedenle formasyon tamamlandıktan sonra fiyatlar, formasyon oluşmadan önceki trend doğrultusunda hareket edeceği şeklinde yorumlanır.
Şimdi gelin ilk üçgen formasyonu olan yükselen üçgen formasyonu ile devam edelim.
Yükselen Üçgen Formasyonu
İki farklı ele alınış biçimi vardır. Eğer yükselen trendlerin ortasında oluşursa devam formasyon olarak kabul edilir, düşüş trendleri sırasında oluşursa dönüş formasyon olarak kabul edilir. Yükselen üçgen formasyonunda fiyat kırılırsa hareket yukarı doğru olacağı tahmini yapılır.
Formasyonun tamamlanıp bittiğinden emin olabilmek için ise direncin kırıldıktan sonra hareketin devam edip etmediğine bakmak gerekiyor. Bazı zamanlarda formasyon oluşurken sahte kırılmalar oluşabilmektedir. Bu nedenle formasyonun tamamen oluşması beklenmelidir.
Alçalan Üçgen Formasyonu
Bu üçgen formasyonunda düşüş trendinin devam edeceği gözlemlenebilir. Alt sınırında destek seviyesinin korunduğu, yükselişlerin tepesinin öncekinden daha düşük bir fiyat noktasında oluştuğu formasyonlardır.
Yükselen üçgenlerin tersi olarak da görülebilir. Alt tarafta kırılmayan bir destek çizgisi ve üst tarafta tepelerden oluşan bir çizgi vardır. Şekilsel olarak azalan üçgeni oluşturur. Bu da trendin devam edeceği şeklinde yorumlanır.
Grafikten de görüleceği üzere fiyat giderek daha yüksek seviyelere ulaşmaktadır. Burada dikkat edilmesi gereken nokta üçgen aşıldıktan sonra destek çizgisi kırılır ve düşüş devam eder. Fakat bazen fiyat üçgenin üst kısmından da kırılabilir.
Bu gibi durumlara hazırlıklı olmak için formasyonun tamamlanması beklenmelidir. İşlem neredeyse üçgenin üst kısmında giriş emri verilerek formasyonun yüksekliği kadar bir hedef belirlenebilir.
Simetrik Üçgen Formasyonu
Düşüş seviyesinin önceki en düşükten fazla, yükseliş seviyesinin ise önceki fiyattan daha az olması ile oluşan formasyona denir. Bu formasyon oluşurken piyasada fiyat daha düşük ve daha yüksek en düşük seviyelere ulaşmaktadır.
Burada alıcılar ve satıcılar arasındaki mücadelenin bir kazananı olmadığı açıkça görülebilir. Yeni bir trendin oluşması için birinin diğerine baskınlığı söz konusu değildir.
Fiyatlar bu formasyonu oluşturduktan sonra kırılımın hangi yöne olacağı kestirilemez. Ancak her iki trend birbirine yakınlaştığında bir kırılmanın gerçekleşeceğini görebiliriz. İki taraftan birinin galip geleceğini formasyon tamamlandıktan sonra anlayabileceğiz.
Trendin ne tarafta devam edeceğini görmek için ise formasyonun tamamlanması beklenir. Formasyon oluştuktan sonra büyük bir oranda önceki trend yönünde ilerleme sağlanır. Yani mevcut fiyat trendi devam eder.
Bayrak ve Flama Formasyonları
Tren devam formasyonları arasında bayrak ve flama formasyonları da bulunur. Bu formasyonların özellikleri trend boyunca geçici bir duraksama dönemine belirtmeleridir. Bu formasyon oluştuğunda trend aynı yönde devam eder.
Aşağı ve yukarı doğru büyük bir hareketten sonra, satıcılar ve alıcılar aynı yönde ilerlemeden önce duraksarlar. Bu yüzden de fiyatlar genellikle sıkışır ve flama şekline benzer simetrik bir üçken oluşturur.
Bayrak ve flama formasyonu trendin genellikle ortalarında ortaya çıkar. Bu aşamalarda işlem hacimlerinde düşüş gözlenir. Formasyonun kırılmasından sonra hacim nerede giderek artar. Sonrasında ise trend yönünü değiştirmeden aynı şekilde devam eder. Her düşüş trendinde oluşursa kısa sürede tamamlanabilir.
Dikdörtgen Formasyonu
Bu formasyonda birbirine paralel olan destek ve direnç seviyelerinin fiyatı sınırlandırdığı görülür. Fiyat bu hat boyunca hareket eder ve bu şekilde dikdörtgen formasyona grafik üzerinde oluşur.
Alış ve satış yapan yatırımcılar arasındaki bu mücadele aynı zamanda kararsızlık dönemi olarak da değerlendirilebilir. Grafikteki kırılma bağlı olarak alış ve satış pozisyonuna girilebilir.
Ancak dikkat edilmesi gereken nokta, fiyat formasyonu kırmadan önce destek ve direnç noktalarını test edebilmektedir. Sonrasında ise fiyat destek veya direnç noktasını kırdığı yöne doğru hareketine devam eder.
Yukarıda yer alan görselden de görülebileceği üzere, fiyat birbirine paralel olan destek ve direnç noktaları arasında konsolide olmaktadır. Fiyat düşüş trendi sırasında bu formasyonu oluşursa düşüş eğilimi gösterirken, yükseliş trendi sırasında oluştuğunda fiyat yükseliş eğilimi gösterir.
Trend Dönüş Formasyonları Nelerdir?
Bu formasyon çeşitleri ise isminden de görebileceğiniz üzere trendlerin değiştiğini bizlere gösterir. Devam eden bir trendin değişmek üzere olduğunu oluşan bu formasyonlar üzerinden teyit edebilirsiniz.
Bir yükseliş trendi içerisinde olan yatırım aracının fiyat grafiğinde bu formasyonlardan biri oluşursa trendin tersine döneceği ve fiyatların düşüşe geçeceği anlamı çıkarılmaktadır.
Tersi durumda ise düşüş trendinde olduğu zaman trend dönüş formasyonları oluşursa bu sefer de fiyatın yükseleceği tahmini yapılabilmektedir.
Formasyon oluştuğu zaman yatırımcılar fiyatların hangi yönde ilerleyeceği hakkında yorum yapabilir. Grafiklerde meydana gelen bazı formasyon şekiller fiyatlardaki trendin değişebileceğinin sinyallerini gösterir. Tabi ki bu sinyallerin doğruluğu her zaman kanıtlanamaz. Ancak teknik analizde en çok kullanılan yöntemlerden biridir.
Trend değişiminin başarılı bir şekilde oluştuğundan emin olmak için formasyonların tamamlanmasını beklemek gerekir. Formasyon oluşumu tamamlanmadan işleme girilirse başarısız sonuçlar alınabilir.
Formasyonları da birbiri ile karıştırmamak gerekiyor. Eğer trend dönüş formasyonları devam formasyonları ile karıştırılırsa bu durumda ciddi sıkıntılar ortaya çıkar. Şekilsel olarak birbirine benzeyebilen görseller olduğundan karıştırma riski her zaman bulunur. Bu nedenle dikkatli olmak ve teknik analizde tecrübe kazandıktan sonra işlemlerde uygulamak gerekir.
Şimdi gelin yükselen ve düşen trendlerin birbirlerine dönüşümü sırasında ortaya çıkan formasyonları tek tek ele alalım.
Omuz Baş Omuz Formasyonu
En çok kullanılan ve teknik analizde yatırımcıların en çok güvendiği dönüş formasyonlarından biri omuz baş omuz (OBO) formasyonudur. Öncelikle bir tepe noktası (omuz) ardından bu tepeden daha yüksek bir tepe (baş) ve son olarak yine bir tepeden (omuz) oluşmaktadır.
Şekilsel olarak insanın iki omuzu ve başı anımsattığından bu ismi almıştır. Bu formasyonda bir de boyun çizgisi bulunur. Bu da omuzların altından geçen destek çizgisine verilen addır.
Boyun yani destek çizgisinin eğimi aşağı ya da yukarı doğru olabilir. Genelde aşağı yönlü eğim karşımıza çıkar. Bu daha güvenilir kabul edilir. Yukarıda omuz baş omuz formasyonu nasıl çalıştığını görebilirsiniz.
Burada baş kısmı ikinci zirveyi ve şekildeki en yüksek noktayı temsil eder. İki tepeden oluşan omuzlar ise baş kadar yüksek olmaz. Hedef olarak ise baş ile boyun çizgisi kadar mesafe belirlenebilir. Boyun destek çizgisi kırılınca fiyatın bu mesafe kadar düşebileceği tahmin edilir.
Ters Omuz Baş Omuz Formasyonu
Bu formasyon ise OBO’nun tersidir. Görsel olarak da tersi çevrilmiş omuz baş omuz olduğu görülebilir. TOBO şeklinde kısaltılmaktadır. Fiyatın gidebileceği nokta yani hedef OMO formasyonundaki gibi hesaplanır.
Oluşma şekli ise bir dip (omuz) daha sonra daha aşağıda bir dip (baş) ve biraz daha yüksek bir dip (omuz) olarak tanımlanabilir. Yine boyun çizgisi bulunur fakat bu defa destek değil direnç çizgisidir.
Baş ve boyun yani direnç çizgisi arasındaki mesafe grafikte ölçülerek fiyatın gidebileceği yaklaşık değer bulunabilir. Fiyat boyun çizgisini kırdıktan sonra iyi bir sıçrama yapacağı beklenir.
İkili Tepe ve İkili Dip Formasyonları
Trend dönüş formasyonlarının bir diğeri de ikili tepe ve ikili dip olarak kabul edilir. Bu formasyonlar piyasada fiyatların destek ve dirençlere iki defa dokunduğu ve kırmayı başaramadığını gösterir.
İkili tepe formasyonunda adı üstünde iki tepe oluşur. Bu iki tepe oluştuğunda fiyat direnç bölgesini kıramaz. Fiyatın kırılmaması ve destek bölgesinin kırılması sonucunda düşüş trendine girilir.
Grafikten de görülebileceği üzere yukarı doğru yapılan hareketin ardından iki tepe noktasını kırılamamıştır. İkinci tepenin de kırılmaması ile birlikte fiyattaki geri çekilme destek noktasına kadar gelir. Desteğin de kırılmasının ardından satış baskısı kendini iyiden iyiye gösterir.
Güçlü bir yükseliş trendinin ardından ikili tepe formasyonunu yakalarsanız bunun bir trend dönüşüm formasyonu olduğunu bilmelisiniz ve işleminizi buna göre yapmalısınız.
İşlemlerinizde kar hedefi belirlerken de düşüşün ikili tepe formasyonu ile yaklaşık olarak aynı yükseklikte olduğunu düşünebilirsiniz.
İkili dip formasyonu da yine bir trend dönüşüm formasyonudur. Burada ise az önceki durumun tersi bir durum ile karşı karşıya kalmaktayız. Buradaki durum ikili dip oluştuktan sonra yükselişin görülmesidir.
Yukarıdaki grafikte düşüşten sonra ikili dip oluştuğu ve ardından ikinci dip seviyesinin kırılmadığı görülmektedir. Destek seviyesinin kırılmaması bir yükselişin fitilini ateşlemiştir.
Satış baskısının bitme eğiliminde olduğunu görebiliriz. Fiyat direnç çizgisini kırdıktan sonra ikili dip seviyesi kadar artış gösterme eğilimindedir. Düşüş trendinin ardından ikili dip formasyonu oluşursa, buradan trend dönüş formasyonu olduğu ve yükselişin başlayacağı sonucu çıkarılmalıdır.
Çanak ve Ters Çanak Formasyonları
Bu tip formasyonları da trend dönüşlerinde görebilmekteyiz. Çanak formasyonunda düşüş piyasasının dönüşü gerçekleşirken, ters çanakta yükseliş trendinin dönüşüne tanıklık ederiz.
Çanak formasyonu oluşurken grafikte U şekli meydana gelir. Burada oluşan fiyat hareketleri bu şeklin meydana gelmesini sağlar. Aşağı doğru genişleyen trendlerin sonunda görülür. Uzun vadede fiyat hareketlerinin tersine döneceğinin bir göstergesidir.
Yatırımcılar bu formasyonu kullanırken zaman olarak haftalık ve aylık zaman zarfında oluşan fiyatlara bakmalıdır. Saatlik grafik bunun için kullanılabilir. Çok sık görülen bir formasyon değildir.
Çanak formasyonu içerisinde hacim düşük seviyelerde seyreder. Piyasa bir süre yatay seyreder. Devam formasyonu olarak da değerlendirilebilir. Fakat ilerleyen zamanda dönüş formasyonuna dönüşmektedir.
Direnç noktasının alışların artması sonucu kırılması ile formasyon tamamlanır. Fiyatlarda meydana gelen artış ile hacmin de artması beklenir. Direnç çizgisinin aşılmasının ardından yükseliş çanak derinliği kadar olacak şekilde tahminde bulunulabilir.
Gelelim ters çanak formasyonuna. Bu formasyon fiyatların yüksek seyrettiği noktalarda görülür. Adından da anlaşılacağı üzere ters çanak şeklindedir. Fiyatlar tepe noktasında iken hacim yatay seviyelerde ilerler.
Formasyonun tamamlanmasına doğru düşük hacimli düşüşler gözlenir. Destek noktasının kırılması ile birlikte formasyon tamamlanır. Bu seviyelerden geri çekilmesi ters çanak tepe noktası ve destek çizgisi derinliği kadar olması beklenir. Açılacak işlemler de bu hesaba göre yapılmalıdır.
Forex ve borsa formasyonları hakkında detaylı bilgileri bu yazımda öğrendiniz. Formasyonları işlemlerinizde uygularken mutlaka bilgilerinizi gözden geçirmelisiniz. Aksi durumda sonuçlar istemediğiniz şekilde olabilir. En çok kullanılan formasyonlar yatırımcıların işlemlerden en çok fayda sağladığı formasyonlar olmaktadır. Siz de bunları işlemlerinizde kullanıp kazanç elde edebilirsiniz.
